Termin „super buty” do biegania zyskał na popularności w ciągu ostatnich kilku lat dzięki znaczącym osiągnięciom producentów w zakresie technologii obuwia do biegania, a mianowicie innowacjom Nike Vaporfly (a później Alphafly), które pojawiły się w 2016 roku – a sport nigdy nie oglądał się za siebie.
Elitarni sportowcy, tacy jak Eliud Kipchoge, pobili rekordy w tych niezwykle zaawansowanych technologicznie butach (był to dla niego pierwszy maraton poniżej 2 godzin w 2019 roku), co rodzi pytanie o ważność biegacza i buta.
Jedyny kontakt biegacza z podłożem odbywa się za pośrednictwem buta. To samo dotyczy bolidu F1 – a nie można mieć nadziei na wygranie wyścigu F1 z budżetową, mniej zaawansowaną technologicznie oponą… czy można oczekiwać tego samego od butów do biegania?
Nasuwa się pytanie, czy ta technologia „super butów” do biegania poprawia sport? Czy przeszkadza?
Etiopczyk Tamirat Tola wygrał maraton w Nowym Jorku w 2023 roku i pobił rekord ustanowiony 12 lat wcześniej o 2 minuty… dzięki super butom Adidas za 500 dolarów.
Tigist Assefa z Etiopii pocałowała swój but Adizero Adios Pro Evo 1 po przekroczeniu linii mety w 2 godziny, 11 minut i 53 sekundy… bijąc rekord o ponad 2 minuty… w swoim drugim maratonie.
Debiutanckim biegiem Assefy było zwycięstwo w Berlinie w 2022 roku z trzecim najszybszym biegiem kobiet w historii… dzięki butom (i, jestem pewien, ogromnej ilości treningów!).
Ale te super buty Adidasa są podobno zaprojektowane tak, aby wytrzymać tylko jeden wyścig. Super buty: przyjaciel czy wróg?
Co to jest super but?
Pamiętasz te ultralekkie buty z cienką podeszwą, tradycyjnie noszone przez maratończyków? (lub wcale, jeśli jesteś Abebe Bikila). Cóż, zostały one zastąpione specjalnymi podeszwami z grubej pianki, wspaniałymi kolorami i powłoką węglową.
Karbon zapewnia lekkie wsparcie, podczas gdy pianka ułatwia ruch na palcach, zmniejszając obciążenie kompleksu żołądkowo-mięśniowego, oszczędzając energię, a tym samym czas. Kontakt buta z podłożem zapewnia sprężystość, która pomaga z łatwością poruszać się do przodu.
Uważa się, że sama korzyść z butów zapewnia nawet cztery minuty przewagi nad maratonem wśród elitarnych biegaczy, a nawet więcej dla biegaczy rekreacyjnych (zapisz mnie!).
Zaawansowana technologicznie konstrukcja zapewnia przeciętnemu biegaczowi (bez względu na poziom lub tempo, na którym obecnie się znajduje) 3-4% wzrost oszczędności energii, co oznacza, że pokonanie tego samego dystansu wymaga 3-4% mniej wysiłku, stąd cztery minuty plus wzrost czasu.
Przykładami takich modeli butów są:
Kto produkuje super buty?
Chociaż najnowsza historia mówi, że Nike rozpoczęło produkcję w 2016 roku, to Brooks wypuścił pierwszy but pokryty włóknem węglowym, umieszczony w piance podeszwy środkowej i gumie zewnętrznej w 1989 roku!
Ale Nike trafił w dziesiątkę z VaporFly. W rzeczywistości biegacze noszący super buty Nike zdominowali ostatnio dystans maratoński. Na Igrzyskach Olimpijskich w Rio w 2016 r. trzech najlepszych mężczyzn finiszowało w butach VaporFly. W 2019 r. super buty Nike zajęły 31 z 36 miejsc na podium w sześciu głównych maratonach.
Aby nadążyć, sportowcy spoza Nike zaczęli nosić super buty, podczas gdy ich marki pracowały niestrudzenie, aby nadrobić zaległości technologiczne. Ale teraz wszyscy wielcy producenci zaprojektowali własne wersje; Podczas maratonu w Bostonie sportowcy noszący Adidas Adizero Adios Pro 3 zajęli cztery pierwsze miejsca w biegu mężczyzn.ce. Podczas gdy w wyścigu kobiet względny nowicjusz w butach, szwajcarska marka ON połączyła siły z Kenijką Hellen Obiri i wygrała wyścig.
Stało się to wyścigiem wewnątrz wyścigu dla firm obuwniczych, aby ubiegać się o najlepszą nową technologię – czy ten obsesyjny wyścig technologiczny odbiera cokolwiek sportowcom?
Czy regulacje dotyczące super butów wejdą w grę?
Tam, gdzie pojawiają się innowacje, pojawiają się zasady i regulacje, co dotyczy również butów do biegania. Takie zasady zostały zaktualizowane na początku 2022 roku, sześć lat po tym, jak Nike wprowadziło super buty.
Wszyscy producenci muszą przestrzegać maksymalnej wysokości stosu 40 mm na szosie i 25 mm na bieżni.
World Athletics bacznie przygląda się butom w trakcie dalszego rozwoju, aby nie hamować postępu technologicznego, pod warunkiem, że spełniają one wytyczne – i pozwolą na ich wykorzystanie na Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu w 2024 roku.
Jednak prezes World Athletics, Seb Coe, uważa, że współczesne buty są „odwiecznym wyzwaniem”, a obecne zacieranie rekordów jest głównie zasługą sportowców, a nie postępu technologicznego – w końcu buty z lat 60. były lepsze niż te z lat 40. i 50., a buty z 2000 r. były lepsze niż te z lat 80. i 90. to kolejny naturalny postęp technologii i rozwoju sportu.
Co na to zawodnicy?
Po zdecydowanym zwycięstwie Assefa pocałowała i uniosła buty Adios Pro Evo 1 nad głowę, stwierdzając, że „to nic, czego wcześniej nie czułam. To najlżejsze buty biegowe, jakie kiedykolwiek nosiłam, a uczucie biegania w nich jest niesamowitym doświadczeniem”.
Szkocka biegaczka Eilish McColgan jest już posiadaczką brytyjskich rekordów na 5000 m i 10 000 m, a w swojej obiecującej karierze może realistycznie pobić również rekordy Pauli Radcliffe w półmaratonie i maratonie. Być może dzięki temu, że ostatnio testowała buty w Japonii z Asics.
Powiedziała: „Daje to ogromną przewagę nad poprzednimi oldschoolowymi płaskimi butami wyścigowymi – nawet jeśli chodzi o regenerację. Nie znamy liczb, jakie są procentowe różnice – wiemy tylko, że każdy ma taką możliwość. Przynajmniej mamy super buty od każdej marki.
„Przez długi czas był tylko jeden… i nie było wątpliwości, że ci sportowcy otrzymywali ogromny impuls w porównaniu do wszystkich innych”.
Podczas gdy Kipchoge stwierdził: „Super buty faktycznie zapobiegają realnemu wpływowi asfaltu na mięśnie. Celem biegania jest dbanie o mięśnie, a firma wymyśliła te buty, aby upewnić się, że jako sportowiec stajesz się sprawny i dbasz o swoje mięśnie”.
Przy całym tym rozwoju Sebastian Coe (prezes World Athletics) uważa, że obserwujemy kolejny naturalny postęp w sporcie.
Ale ile to za dużo?
FINA, światowy organ zarządzający pływaniem, zablokował zawodnikom noszenie zaawansowanych technologicznie poliuretanowych i neoprenowych strojów kąpielowych podczas zawodów, gdy w ciągu niespełna 2 lat pobito prawie 200 rekordów świata. Uważali, że technologia odbiera coś sportowi i sportowcom.
(zdjęcie dzięki uprzejmości Speedo i NASA)
Producenci doszli do wniosku, że im więcej poliuretanu w kostiumie, tym mniejszy opór powietrza – co daje pływakom przewagę energetyczną… podobnie jak w przypadku super butów!
Z tym wyjaśnieniem, czym to się różni od super buta? Michael Phelps nosił pełny kombinezon do pływania.w 50-procentowym poliuretanowym stroju kąpielowym podczas Igrzysk Olimpijskich w Pekinie, gdzie zdobył osiem złotych medali i pobił siedem rekordów świata. Assefa pobiła rekord maratonu o 2 minuty w swoim drugim starcie na tym dystansie.
Czy Coe chce wyciągnąć wnioski ze scenariusza ze strojami kąpielowymi, w którym zakaz przyszedł trochę za późno dla niektórych, stwierdzając, że „szkoda została wyrządzona” sportowi – te rekordowe czasy nadal obowiązują. „Niestety, sprawiło to, że księga rekordów stała się bezwartościowa” – powiedziała doświadczona dziennikarka sportowa Christine Brennan w wywiadzie dla ABC News.
Ale Coe uważa, że ma kontrolę nad postępem technologicznym, jeśli chodzi o super buty do biegania przed Igrzyskami Olimpijskimi w 2024 roku. Powiedział: „Jako organ regulacyjny musimy zdawać sobie sprawę, że należy zachować równowagę. To pierwszy raz, kiedy mamy proces oceny. Nie jest idealny i nigdy nie będzie. Ale myślę, że w tej chwili jest w porządku”.
„Rekordy świata są zawsze bite”, dodał.
