Nasze postawy wobec cyfrowego świata są bardzo sprzeczne. Wiele badań pokazuje, że większość z nas uważa Internet za najlepsze źródło informacji i wiedzy. Co więcej, obecność w sieci zwiększa szanse na znalezienie pracy i ułatwia większość codziennych czynności. Prawie 80% nastolatków rozwija swoje zainteresowania i pasje w cyfrowym świecie. 60,2% czuje się spokojna i szczęśliwa korzystając z sieci. To jednak tylko jedna z twarzy cyfrowego świata.
Z drugiej strony, 2 na 3 użytkowników Internetu deklaruje, że uważa się za uzależnionych od technologii. Ponad połowa Amerykanów spędza na swoich urządzeniach od 3 do 5 godzin wyłącznie w celach osobistych, a 43% poświęca na to jeszcze więcej czasu. Co więcej, 40% osób nigdy w życiu nie zrobiło sobie cyfrowego detoksu.
Nie jesteś pewien, czy cyfrowy detoks może przynieść ci korzyści? Zastanów się, jak często czujesz, że tracisz czas podczas korzystania z Internetu. A może masz wrażenie, że spędzasz zbyt dużą część swojego życia wpatrując się w ekrany i chciałbyś coś zmienić? Czy twoje zajęcia rekreacyjne zawsze wiążą się z technologią cyfrową?
Cyfrowy detoks odnosi się do przerwy od technologii i urządzeń elektronicznych, aby uniknąć poczucia przytłoczenia nadmiarem informacji i bodźców. Może to pomóc lepiej skupić się na bieżących zadaniach, zmniejszyć poziom stresu i doświadczyć więcej szczęścia w życiu bez konieczności ciągłego łączenia się z Internetem.
Cyfrowy i dopaminowy detoks – na czym polega?
Cyfrowy detoks to sposób na ograniczenie ekspozycji na bodźce cyfrowe, które mogą prowadzić do zmęczenia, drażliwości, niepokoju, problemów z koncentracją i problemów ze zdrowiem fizycznym, gdy są doświadczane z dużą intensywnością. Aby temu zapobiec, cyfrowy detoks sugeruje umiar w korzystaniu z urządzeń technologicznych, takich jak smartfony (znane jako szczególnie uzależniające), laptopy, konsole do gier, tablety, telewizory, a nawet smartwatche.
Cyfrowy detoks to forma detoksu, która polega na ograniczeniu ekspozycji na technologię, która może stymulować uwalnianie dopaminy – neuroprzekaźnika, który przyczynia się do poczucia szczęścia, satysfakcji i przyjemności. Poziom dopaminy w mózgu może być podwyższony przez różne substancje i czynności. Zastanów się, jak się czujesz po zjedzeniu pysznego posiłku, zakupie pożądanego przedmiotu, wygrzewaniu się na słońcu lub treningu. Jeśli doświadczasz uczucia szczęścia lub satysfakcji, jest to zasługa dopaminy.
Nasze mózgi generalnie nie są w stanie odróżnić wyżej wymienionych czynności od tych wykonywanych w cyfrowym świecie. Kiedy grasz w gry wideo, oglądasz kolejny serial Netflix, przewijasz swój kanał na Instagramie lub oglądasz nowy film swojego ulubionego YouTubera, dopamina zostanie uwolniona.
Chociaż czynności te mogą wydawać się przyjemne i nieszkodliwe, mogą potencjalnie przekształcić się w uzależnienia behawioralne, takie jak zaburzenie objadania się, uzależnienie od zakupów, uzależnienie od opalania lub uzależnienie od ćwiczeń fizycznych.
Jak można popaść w cyfrowe uzależnienie?
Na ośrodek nagrody w mózgu, który jest odpowiedzialny za tworzenie wspomnień i nawyków związanych z odczuwaniem przyjemności, duży wpływ ma dopamina. Na przykład oglądając zabawne filmy na TikTok, mózg łączy tę aktywność z radością i satysfakcją za pośrednictwem tego układu neurologicznego.
Podczas pracy zaczynasz odczuwać zmęczenie, znudzenie lub frustrację. Zdajesz sobie sprawę, że dobrze byłoby zrobić sobie przerwę na relaks. Przypominasz sobie zabawny filmik, który wcześniej sprawił Ci radość i czujesz się nagrodzony. To zachęca cię do zrobić sobie przerwę na TikTok, na którą zasługujesz.
Na tym jednak cykl się nie kończy. Kiedy działanie wyzwala uwalnianie dopaminy, wywołuje to chęć powtórzenia tego działania. Ponieważ ośrodek nagrody w mózgu jest wielokrotnie aktywowany, możesz odczuwać potrzebę poszukiwania silniejszych lub częstszych bodźców, aby doświadczyć przyjemności i szczęścia.
Kiedy przyzwyczaisz się do odczuwania przyjemności z określonej czynności, możesz zacząć potrzebować jej więcej, aby poczuć się usatysfakcjonowanym. W cyfrowym świecie może to oznaczać częstsze sprawdzanie ulubionych aplikacji lub gier na telefonie lub częstsze kupowanie rzeczy w sklepach internetowych.
Ale co, jeśli nie jesteś w stanie tego zrobić z pewnych powodów, takich jak rozładowany telefon, brak dostępu do Internetu lub bycie zbesztanym przez szefa za używanie telefonu zamiast pracy? Może to spowodować fizyczne i emocjonalne cierpienie.
Według Jo Barnes z Your Lifestyle Business, możesz odczuwać rozdrażnienie, złość lub wysoki poziom lęku. Możesz również odczuwać bóle głowy, mieć płytki oddech i trudności z koncentracją. Czujesz się niespokojny i ciągle myślisz o swoich pożądanych działaniach, przez co trudno jest ci pozostać w pozycji siedzącej.
Jeśli uważasz, że zachowanie kogoś, kto nadmiernie korzysta z urządzeń cyfrowych, przypomina zachowanie palacza, który odczuwa potrzebę wypalenia kolejnego papierosa, jesteś na dobrej drodze. Kiedy urządzenia cyfrowe są używane przez długi czas, mózg uwalnia dopaminę, ale nie tak dużo, jak w przypadku spożywania substancji. Niemniej jednak nadal stymuluje to ośrodek nagrody w mózgu w niezdrowy sposób i zmniejsza wpływ dopaminy.
Cyfrowy detoks – dlaczego jest potrzebny?
W dzisiejszym świecie coraz trudniej jest odróżnić świat cyfrowy od rzeczywistości. Granica ta staje się coraz bardziej niewyraźna. Na przykład typowemu nastolatkowi trudno byłoby określić ilość czasu spędzonego w szkole w porównaniu do godzin spędzonych przyklejonych do smartfona. Mają tendencję do trzymania go pod ręką, nawet podczas lekcji.
Jest to powszechny dylemat, który dotyka wielu z nas. Podczas nauki lub pracy na laptopie łatwo jest stracić kontrolę nad tym, ile czasu spędzamy na rzeczywistej pracy, a ile na przewijaniu mediów społecznościowych lub oglądaniu memów. Dotyczy to zarówno studentów, osób pracujących w domu, jak i innych grup społecznych.
Cyfrowy detoks może być korzystny dla każdego, niezależnie od tego, jak bardzo jest zajęty. W ciągu dnia nawet szybkie i niewymagające wysiłku czynności, takie jak zjedzenie batonika lub sprawdzenie mediów społecznościowych, mogą stymulować ośrodek nagrody w naszym mózgu i powodować przypływ dopaminy.
Cyfrowy detoks jest jednak szczególnie przydatny, gdy zaczynamy tracić kontrolę nad czasem spędzanym przed ekranem; gdy obowiązki w domu, pracy lub szkole piętrzą się, a my zamiast tego gramy przez kolejną godzinę; gdy zdajemy sobie sprawę, że minął cały dzień i spędziliśmy więcej czasu przed ekranem telefonu niż z bliskimi; wreszcie, gdy coraz częściej odwołujemy inne plany tylko po to, by usiąść przed laptopem.
Cyfrowy detoks w praktyce
Sama świadomość problemu nie prowadzi automatycznie do zmiany. W przeciwnym razie mielibyśmy łatwe rozwiązanie większości naszych trudności. Na przykład, możesz wiedzieć, że scrollowanie smartfona do późna w nocy może sprawić, że rano poczujesz się zmęczony i nastrojowy. Możesz nawet odczuwać żal i martwić się tym, a mimo to nadal angażować się w to zachowanie. To właśnie wtedy cyfrowy detoks możei pomoc. Przerwa od ekranu pomoże zresetować i odświeżyć zarówno umysł, jak i ciało, pozwalając skupić się na bardziej znaczących zadaniach w przyszłości.
Angażując się w czynności, które nie wymagają technologii, takie jak spacer, czytanie lub granie w gry planszowe z członkami rodziny na świeżym powietrzu, możesz przełamać nawyk polegania na telefonie lub laptopie i zacząć tworzyć znaczące relacje z ludźmi wokół ciebie. Ponadto cyfrowy detoks może pomóc obniżyć poziom stresu i niepokoju, zwiększyć samoświadomość i produktywność, poprawić wzorce snu i tak dalej.
Nie zapominajmy jednak o niesamowitych korzyściach płynących z podróżowania jako cyfrowego detoksu. Wyobraź sobie odkrywanie nowych miejsc bez ciągłego rozpraszania się powiadomieniami i mediami społecznościowymi. Możesz w pełni zanurzyć się w pięknie otoczenia, połączyć się z naturą i docenić chwilę obecną. Niezależnie od tego, czy jest to wędrówka przez zapierające dech w piersiach krajobrazy, czy delektowanie się lokalną kuchnią, podróże dają szansę na ucieczkę od cyfrowego świata i doświadczanie świata wszystkimi zmysłami.
Nawiasem mówiąc, możesz znacznie ułatwić sobie to doświadczenie, zamawiając zdjęcie paszportowe online.
Dlatego też, jeśli czujesz, że spędzasz zbyt dużo czasu przed ekranem i ma to negatywny wpływ na twoje samopoczucie, nadszedł czas na cyfrowy detoks. Wyjdź z domu i odkryj otaczający Cię świat; skontaktuj się z bliskimi i nawiąż bardziej znaczące relacje; skup się na sobie i odkryj na nowo, co sprawia, że jesteś szczęśliwy. Cyfrowy detoks może pomóc zresetować się i zacząć od nowa! Przynajmniej trzymaj małą roślinkę na biurku – ogólnie rzecz biorąc, obecność natury, nawet w tak symboliczny sposób, jest owocna dla zdrowia psychicznego.
Nie musisz angażować się w długoterminowy detoks, jeśli nie możesz sobie na to pozwolić lub nie masz na to czasu. Nawet krótkie przerwy, takie jak dzień wolny od wszelkich aktywności cyfrowych, również mogą pomóc. Najważniejsze jest, aby podjąć działania i postarać się poprawić swoje samopoczucie, zwalniając i zwracając uwagę na to, ile czasu spędzasz online. W ten sposób można uniknąć nadmiernej stymulacji ośrodka nagrody w mózgu w niezdrowy sposób i zmniejszyć wpływ dopaminy. Powodzenia!
——
Michal Jonca jest pasjonatem podróży, jedzenia i biegania, który odwiedził ponad 40 krajów na czterech kontynentach. Jest Travel Leaderem w firmie turystycznej Solisci i Community Managerem w US Passport Photo.
Tylko w tym roku cieszył się pracą w Tajlandii, Turcji i republikach Kaukazu.
POBIERZ KSIĄŻKĘ AUTORSTWA
ERIN FALCONER!
Erin pokazuje zapracowanym, przytłoczonym kobietom, jak robić mniej, aby osiągnąć więcej. Tradycyjne książki o produktywności – pisane przez mężczyzn – ledwo dotykają plątaniny kulturowych nacisków, które kobiety odczuwają, stojąc przed listą rzeczy do zrobienia. How to Get Sh*t Done nauczy cię, jak wyzerować trzy obszary swojego życia, w których chcesz się wyróżniać, a następnie pokaże ci, jak odciążyć, zlecić na zewnątrz lub po prostu przestać przejmować się resztą.
